Projenin Amacı
Bu bilimsel etkinlik ile geleceğin özel eğitim öğretmenlerine fen bilimleri dersinde zihin yetersizliği olan öğrencilere eğitim-öğretim sürecinde uygulayacakları güncel öğretim yöntem ve tekniklerinin öğretimi ve uygulanacak etkinlikler ile öğretmen adaylarına rehber olması amaçlanmaktadır. Bu projede diğer bir amaç ise özel eğitim öğretmen adaylarının sahip oldukları kendilerine yönelik öğretmenlik imajlarına katkıda bulunmaktır. Ayrıca proje bitiminde projeninde ana amacı doğrultusunda özel eğitim öğretmenlerinin fen öğretiminde kullanabilecekleri strateji, yöntem ve tekniklerin yer aldığı bir kitap oluşturulması planlanmaktadır.
Projenin Kapsamı
Günümüz eğitim sürecinde, öğretmen merkezli geleneksel yaklaşımlar yerine bireysel farklılıkları dikkate alan öğrenci merkezli yaklaşımlar benimsenmektedir. Eğitim sürecinde merkezde öğrencinin yer aldığı yaklaşımlar öğrenme sürecinde etkili ve verimli sonuçlar oraya çıkarmaktadır. Bireysel farklılıkların temelinde her öğrencinin gelişimsel, çevresel, zihinsel vb. tüm alanlarda akranlarından farklı olduğu gerçeği bulunmaktadır. Çünkü her öğrenci özeldir ve öğrenme stilleri ve kapasiteleri birbirinden büyük ölçüde farklıdır. Dolayısıyla eğitim sürecinde bireysel farklılıkları dikkate alan öğretim yaklaşımlarının oldukça önemli olduğu görülmektedir. Fen eğitiminde de benzer durum söz konusudur. Okullarda etkili fen eğitimi süreçlerinin gerçekleşebilmesi için öğrenci merkezli güncel yaklaşımların uygulanması hem fen eğitiminin amaçlarının gerçekleşmesi açısından hem de günlük yaşamda bireylerin karşılaştıkları problemleri çözme açısından yararlıdır.
Özel gereksinimli öğrenciler performansları düzeyinde özel eğitim okullarında ya da genel eğitim okullarında kaynaştırma/bütünleştirme uygulamaları kapsamında eğitim almaktadırlar. Milli Eğitim Bakanlığı’nın hafif düzeyde zihin yetersizliği olan bireylere bakanlığa bağlı okullarda okutulacak zorunlu ve seçmeli derslerle ilgili 2018 yılında yayınladığı programda haftalık Fen Bilimleri ders saatleri 3 ve 4. sınıflar için üçer saat, ortaokul düzeyinde ise dörder saat olarak yer almaktadır. Ayrıca kaynaştırma/bütünleştirme uygulamasında olan öğrenciler ise devam ettikleri eğitim sınıfındaki fen bilimleri derslerine katılmaktadırlar. Hem özel eğitim okullarında hem de genel eğitim okulunda kaynaştırma/bütünleştirme kapsamında eğitim alan özel gereksinimli öğrenciler için Fen Bilimleri Dersi Öğretim programı uygulanmaktadır. Ancak bu süreçte özel gereksinimli öğrencilerin öğrenme özellikleri dikkate alınarak fen bilimleri dersi kazanımlarında öğretimsel uyarlamaların yapılarak uygulanması gerekmektedir. Özel eğitim okullarında fen bilimleri derslerini özel eğitim öğretmenleri yürütmektedir. Bu nedenle özel eğitim öğretmenlerinin fen bilimleri derslerinde etkili olan güncel strateji, yöntem ve tekniklerde yeterli bilgi ve beceri sahibi olmaları gerekmektedir.
Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programında amaç; tüm öğrencileri fen okuryazarı bireyler olarak yetiştirmektir. Fen okuryazarı bireyler, fen bilimlerine ilişkin temel bilgilere ve doğal çevrenin keşfedilmesine yönelik bilimsel süreç becerilerine sahiptir. Fen eğitiminin amacı, günlük yaşam ile ilişkili bilgilerin edinilmesini sağlamak, bilimsel gelişmelerden haberdar olan bir toplum oluşturarak, bireysel ve toplumsal gelişmelere katkıda bulunmak (MEB, 2018) olduğuna göre bilgi toplumunda yetersizliği olsun veya olmasın her öğrencinin eğitim-öğretim sürecinde fen dersine ait bilgi, beceri ve tutumları yetersizliği ölçüsünde kazanabileceği düşünülmektedir (Villanueva, Taylor, Therrien ve Hand, 2012).
Fen Bilimleri dersi kapsamında öğrencilere öğretilecek kazanımlar, onların günlük yaşamda karşılaştıkları problemleri çözme ve bağımsız yaşamalarına katkı sağlaması açısından önemlidir. Özel gereksinimleri olan bireyler, toplumda bağımsız olarak yaşayabilmek için gereksinim duydukları becerileri öğrenmek amacıyla ek desteğe gereksinim duyarlar. Bu beceriler kişisel bakım, günlük yaşam becerileri, alışveriş, seyahat ve bireylerin gereksinimlerine göre okuma, yazma, fen ve matematiksel beceriler gibi işlevsel akademik becerileri içerebilir.
Fen Bilimleri dersi programı uygulanırken öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyi, ilgisi, isteği, yeterliği ve yeteneği ile ortamın fiziki olanakları dikkate alınarak bireysel eğitim planları hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Bu planlar doğrultusunda gerekli uyarlamalar yapılarak öğrencilerin fen bilimleri dersinden en üst düzeyde faydalanmaları sağlanmalıdır. Öğretimsel uyarlamalar olarak ifade edilen öğrencilerin özel gereksinimlerine uygun eğitim planlanması için öğretmenlerin fen bilimleri dersindeki güncel yaklaşımlar konusunda yeterli bilgi ve becerilere sahip olmaları önemlidir.
Üniversitelerde Özel Eğitim Öğretmenliği Lisans programında yalnızca 3 saatlik Özel Eğitimde Fen ve Sosyal Bilgiler Öğretimi dersi yer almaktadır. Bu dersin %50’sinde özel gereksinimli öğrencilere sosyal bilgiler öğretimi yer alırken kalan %50’sinde de fen bilimleri eğitimi konularına yer verilmektedir. Fen Bilimleri ve Sosyal Bilgiler dersleri kazanımlarının öğrencilerin gerek akademik gerekse günlük yaşamlarındaki önemi düşünüldüğünde ise bu kadar kısa sürede bu derslerdeki alana özel farklı ve güncel eğitim yaklaşımlarına yer verilmesinin söz konusu olmadığı görülmektedir.
Etkinlik çevrimiçi olarak planlanmıştır. Etkinlikler iki kısımdan oluşmaktadır. İlk olarak etkinliklerde planlandığı strateji, yöntem veya tekniğin teorik kısmı öğrencilere sunulacak daha sonra ikinci kısmında sunulan strateji, yöntem veya teknik günlük yaşam ile ilişkili olacak şekilde öğretmen adaylarına nasıl planlama yapabilecekleri strateji, yöntem veya tekniğe dayalı örnek bir etkinlik ile öğrencilere sunulacaktır.
Özel eğitim öğretmen adaylarının öğretimine yönelik bilgi ve becerilerini arttırmaya yönelik hazırlanan bu projenin etkinlik kapsamı şu şekildedir;
- Araştırma Sorgulamaya Dayalı Öğretim,
- Argümantasyon Tabanlı Öğretim,
- Dallanmış Ağaç Yöntemi,
- Doğrudan Öğretim Yöntemi,
- Teknoloji Destekli Öğretim,
- Şemaya Dayalı Öğretim, ,
- Bilimsel Süreç Becerileri,
- Aktif Öğrenme Teknikleri ile Fen Öğretimi,
- Fen Bilimleri Öğretiminde Teknoloji Destekli Uygulamalar,
- Fen Bilimleri Eğitiminde Öğretimsel Uyarlamalardır.